بررسی و ارزیابی موشکافانه تیم‌های استارتاپی به منظور شناسایی فرصت‌های سرمایه‌گذاری مناسب در دریای احتمالات صورت می‌گیرد. ارزیابی موشکافانه بخش مهمی از عقد قرارداد معاملات با ارزش است، هرچند شاید خیلی جذاب نباشد!
ارزیابی موشکافانه یکی از چالش برانگیزترین فرایندهای سرمایه‌گذاری استارتاپ است؛ اما اگر درباره آن بدانید آن‌قدرها سخت نخواهد بود.
ارزیابی‌های دقیق و موثر به هر دو طرف کمک می‌کند پیش از امضای تفاهم‌نامه سرمایه‌گذاری (Termsheet) درک کاملی از چشم‌انداز بازار و عملکرد درونی استارتاپ داشته باشند.
ما در ادامه به تعریف فرایند ارزیابی موشکافانه و اهمیت آن خواهیم پرداخت.
فهرست مطالب
ارزیابی موشکافانه چیست؟
سرمایه گذاران خطرپذیر پیش از سرمایه گذاری، وضعیت فعلی استارتاپ و پتانسیل کسب‌و‌کارشان را ارزیابی می‌کنند.
ارزیابی موشکافانه به معنای درک عمیق از شرکت، دارایی‌ها، بدهی‌ها و مدیریت آن است. هدف ارزیابی موشکافانه این است که سرمایه گذار مطمئن شود همه ریسک‌ها در نظر گرفته شده، درک می‌شوند و هیچ مانعی برای سرمایه‌گذاری وجود ندارد.
چرا ارزیابی موشکافانه برای سرمایه خطرپذیر مهم است؟
برخلاف شرکت‌های سهام خصوصی که تمایل به سرمایه‌گذاری در شرکت‌های با سابقه‌تر دارند، سرمایه‌گذاران خطرپذیر عمدتاً در استارت‌آپ‌ها سرمایه‌گذاری می‌کنند. ارزیابی استارت‌آپ‌ها، به‌ویژه شرکت‌هایی که در مراحل اولیه هستند، دشوارتر است و اغلب شواهد کمتری برای نشان دادن ارزش خود دارند.
دقیقاً به همین دلیل ارزیابی موشکافانه بسیار مهم است. تنها با جمع آوری تمام اطلاعات، ارزیابی و بررسی کامل اطلاعات، سرمایه گذار مطمئن می‌شود که احتمالا این سرمایه‌گذاری سودآوری بالایی دارد.
در فرآیند ارزیابی موشکافانه سرمایه گذاران روی کدام حوزه‌های یک کسبوکار تمرکز می‌کنند؟
شرکت‌های سرمایه‌گذاری برای ارزیابی موشکافانه روش‌های خاص خود را دارند و هر سرمایه‌گذاری بالقوه به یک رویکرد منحصر به فرد نیاز دارد. اما این اطلاعات همواره مورد بررسی قرار می‌گیرند:
- مالی
- حقوقی
- بازار
- محصول
- مدل کسب و کار
- بنیانگذار یا مدیر تیم
مالی
این اطلاعات شاید مهمترین بخش ارزیابی پتانسیل سرمایه‌گذاری باشد. صرف نظر از شرکت و استارتاپ مورد نظر، فهرست بلندبالایی از صورت‌های مالی و اطلاعات برای جمع‌آوری وجود دارد، از جمله:
- صورت حساب درآمد
- صورت جریان وجوه نقد
- ترازنامه
- پیش‌بینی‌های مالی
- برنامه بدهی‌های بد و/یا رد کردن
- حساب‌های پرداختنی
- سیستم حسابداری جاری
- اجاره‌نامه‌ها
- موجودی
- قراردادهای مواد
- حاشیه‌های محصول
- قراردادها و فاکتورهای مشتری
- هزینه جذب مشتری
- ارزش طول عمر مشتری
- نرخ ریزش مشتری
- مالکیت معنوی
سرمایه‌گذاران معمولا چک لیست ارزیابی موشکافانه را برای بنیان گذار یا مدیر تیم ارسال می کند و او موظف است تمام اسناد مربوطه را جمع آوری و ارائه کند.
حقوقی
در ارزیابی حقوقی، تیم ارزیابی تطابق بین جایگاه حقوقی استارتاپ و آنچه که به سرمایه‌گذار ارائه دادند را بررسی می‌کند. علاوه بر این سطح کنترل سرمایه‌گذار بر سرمایه نیز سنجیده می‌شود.
اسناد مورد نیاز برای ارزیابی حقوقی معمولا شامل موارد زیر است:
- اساسنامه شرکت
- لیست کلیه سهامداران و درصد سهام آن ها
- آیین نامه و اصلاحیه ها
- گزارش های سالانه
- مجوزها
- هرگونه ادعای حقوقی علیه شرکت
- هر گونه بدهی معوقه
بازار
بازاری که یک استارت آپ در آن رقابت می کند به اندازه محصولی که استارت‌آپ می‌فروشد مهم است.
تیم ارزیابی تحلیلی از بازار و پتانسیل رشد شرکت در آینده نزدیک ارائه می‌کند. اطلاعات مورد نیاز برای ارزیابی بازار عبارتند از:
- اندازه بازار
- روند رشد بازار
- چشم انداز رقابتی
- حجم فروش
- قیمت‌گذاری محصول
محصول
در باب اهمیت محصول باید بدانید که حتی اگر وضعیت مالی، حقوقی و بازار امیدوارکننده باشد، اما محصول مناسب و منطبق با بازار نباشد، استارتاپ شانس زیادی برای جذب سرمایه نخواهد داشت. سرمایه گذاران خطرپذیر به دنبال این معیارهای کلیدی در محصول هستند:
- خوش ساخت بودن محصول (به عنوان مثال، آیا پس از ساخت کمینه محصول پذیرفتی (MVP)، تغییرات یا به‌روزرسانی‌های اساسی باید انجام شود یا خیر، یا بدهی‌های فنی موجود و موانع رشد چقدر است)
- ارزشی پیشنهادی به مشتری
- تفاوت امکانات محصول در مقایسه با سایر محصولات موجود در بازار
مدل کسب و کار
سرمایه‌گذار خطرپذیر باید نحوه ارائه خدمات و درآمدزایی را بسنجد. اطلاعاتی که تیم ارزیابی در اینجا به دنبال آن است شامل:
- مدل کسب و کار فعلی (شرکت چگونه محصولات خود را به فروش می رساند)
- درک مشتری از ارزش محصول
- پتانسیل درامدزایی
- مقیاس پذیری مدل کسب و کار
بنیانگذاران یا تیم مدیریت
اعضای تیم سرمایه گذار خطرپذیر؛ زمان زیادی را با بنیانگذاران، هم‌بنیانگذاران یا تیم های مدیریتی شرکت‌های پرتفولیو می‌گذرانند.
گاهی تضادهای شخصیتی آشکار یا ارزش‌های متضاد ممکن است اعتماد سرمایه‌گذاران را نسبت به توانایی بنیانگذاران یا تیم مدیریت خدشه‌دار کند و احتمال همکاری و سرمایه‌گذاری کم‌رنگ شود.
بنابراین مهم است در این مدت دو طرف به شناخت مناسبی از یکدیگر رسیده باشند. البته باید تاکید کرد؛ این بنیانگذاران شرکت هستند که مسیر حرکت آن را تعیین می‌کنند.
توانایی‌های بنیانگذاران اغلب با جمع آوری اطلاعات زیر ارزیابی می‌شود:
- میزان تجربه مرتبط
- مدارک حرفه ای مرتبط
- سابقه کار با شرکت‌های دیگری که آنها تاسیس یا رهبری کرده‌اند.
- استراتژی خروج و طرح‌های عرضه اولیه سهام
بنیانگذار یا هم‌بنیانگذاران یکی از مهمترین عوامل رهبری استارت آپ در مراحل بذری و اولیه‌اند اما در استارتاپ های مراحل جلوتر، تیم مدیریتی نیز مورد ارزیابی قرار می‌گیرند.
سرمایه‌گذاران خطرپذیر که به دنبال فرصت‌های بالقوه سرمایه‌گذاری هستند، با ردیابی تغییرات کلیدی در نقش‌های رهبری تیم آن را رصد می‌کنند.
مراحل ارزیابی موشکافانه
سرمایه گذاران خطرپذیر بیش از 20 ساعت برای بررسی و ارزیابی موشکافانه هر استارتاپ زمان می‌گذارند. عجله شرکت و سرمایه را به خطر می‌اندازد. ارزیابی موشکافانه فرآیند پیچیده و طولانی است که می توان آن را به سه مرحله اصلی تقسیم کرد.
مرحله 1: غربالگری
در میان دریای فرصت‌های سرمایه‌گذاری، سرمایه‌گذاران خطرپذیر قادر به بررسی و ارزیابی همه فرصت ها نیستند و همه فرصت‌ها نیز به درد آنها نمی‌خورد.
سرمایه‌گذار خطرپذیر با بررسی استارتاپ و مطابقت آن با معیارهای سرمایه گذاری خود، مطمئن می‌شود که استارتاپ در حوزه‌های علاقه‌مندی او جای دارد و زمان و منابع خود را برای ارزیابی طرح‌های غیر مرتبط صرف نمی‌کند.
در غربالگری اولیه، سرمایه‌گذار خطرپذیر اطلاعات ارائه شده توسط استارتاپ را با معیارها یا دستورات صندوق سرمایه‌گذاری مطابقت می‌دهد.
در صورتی که استارتاپ با این معیارها مطابقت داشته باشد، یکی از اعضای تیم ارزیابی به بررسی دقیق‌تر استارتاپ می‌پردازد.
مرحله 2: ارزیابی موشکافانه کسبوکار
اگر استارتاپ از مرحله غربالگری با موفقیت عبور کند، تیم ارزیابی به بررسی دقیق کسبوکار می‌پردازد. سرمایه‌گذار در این مرحله با دقت بیشتری بازار، محصول، مدل کسبوکار و بنیان گذار یا تیم مدیریتی را بررسی می‌کند تا احتمال پیشرفت و سودآوری استارتاپ را ارزیابی کند.
مرحله 3: ارزیابی موشکافانه حقوقی و قانونی
اگر تا این مرحله همه چیز به خوبی پیش رفته باشد و سرمایه‌گذار مایل به سرمایه‌گذاری بر استارتاپ باشد، یک وکیل متخصص موارد حقوقی قانونی مرتبط با استارتاپ را بررسی می‌کند. در این مرحله، تیم ارزیابی و وکیل به بررسی دقیق اطلاعات شرکت و ارزیابی عمیق‌تر ریسک‌ها می پردازند.
نقش اطلاعات و داده ها در تصمیم گیری سرمایه گذاران
سرمایه گذاران هر چه اطلاعات بیشتری در مورد استارتاپ داشته باشند، تصمیم‌های بهتری می‌گیرند. ارزیابی موشکافانه؛ مشکلات و ریسک‌ها را آشکار و از غافل‌گیری ناخوشایند در معاملات سرمایه‌گذاری جلوگیری می‌کند.
بنیانگذاران باهوش مزایای گذراندن این فرآیند را درک می‌کنند. ارزیابی موشکافانه نقاط ضعف شرکت را آشکار می‌کند و فرصتی را فراهم می‌کند که بنیانگذار ایرادات مهم کسب‌و‌کارش را پیش از آنکه متضرر شود شناسایی کند و در صدد رفع آن باشد.
استارتاپی که یک بار فرایند ارزیابی موشکافانه را طی کرده باشد، بسیاری از اسناد و مدارک مورد نیاز سرمایه‌گذاران را جمع آوری کرده و نیازی به جمع آوری مجدد برای سرمایه گذار دیگر نخواهند داشت و ارزیابی‌های موشکافانه بعدی بسیار سریعتر انجام خواهد شد.
منبع: /www.affinity.co
